Mezoamerika’daki Medeniyetlerin Tanrılarını Onurlandırmak ve Beslemek İçin İnsan Kurban Etme Ritüelleri
Merhaba. Mezoamerika olarak adlandırılan bölgede Aztekler, Mayalar ve Olmecler gibi birçok uygarlık yaşamış ve kendi kültürlerini oluşturmuştur. Bu uygarlıkların gelenekleri hem tarihi kayıtlarda hem de arkeolojik kazılarda gün ışığına çıkmaktadır. Bu içeriğimde sizlere Mezoamerika bölgesinde oldukça yaygın olan insan kurban etme ritüelini aktardım.
İyi okumalar dilerim.
Kuzey Amerika’nın güneyinden başlayıp Orta Amerika’ya kadar uzanan Mezoamerika bölgesi; Orta Meksika, Belize, Guatemala, El Salvador, Honduras, Nikaragua ve kuzey Kosta Rika topraklarını kapsayan tarihi ve kültürel bir alandır.
Kolomb öncesi dönemde ve İspanyol sömürgeciliği başlamadan önce bu bölgede 3000 yıldan fazla bir süredir birçok toplum gelişti. Orta Amerika’nın bu toplumlarında insan kurban etmek yaygındı. Ancak Aztek uygarlığının kurban uygulamaları diğer uygarlıklardan farklıydı.
Eski Mezoamerika’da gelişen Aztek uygarlığı, atan kalbini söküp alma, kafasını kesme, derisini yüzme ve hala bilinci yerinde olmayan kurbanın parçalanmasına ilişkin korkunç hikayelerle doludur ve Aztekler insan kurban etmeleriyle tanınırdı.
Aztekler için insan kurban etme, insanlığın refahı için lordları onurlandırmanın katı bir ritüeliydi. Aztekler aslında Mezoamerika’da insan kurban etmeyi uygulayan ilk uygarlık değildi. Muhtemelen bu tür ritüellerin kökeni M.Ö. MÖ 1200-300 yıllarında hayatta kalan Olmec uygarlığıydı.
Maya ve Toltekler gibi diğer uygarlıklar da insan kurban etme ritüelini sürdürdüler. Ancak Aztekler gibi onlar da benzeri görülmemiş ölçekte bir kurban ritüeli gerçekleştirdiler. Bugün, her yıl binlerce olmasa da yüzlerce insanın Azteklere kurban edildiği düşünülüyor.
Mezoamerikan kültüründe insan kurban etme, lordların dünyayı ve güneşi yaratırken yaptıkları fedakarlıkların karşılığı olarak görülüyordu. Bu geri ödeme fikri, özellikle sürüngen canavar Cipactli efsanesi için geçerliydi.
Efsaneye göre, büyük tanrılar Quetzalcoatl ve Tezcatlipoca, göğü ve yeri yaratmak için yaratığı parçalara ayırdılar ve dağlar, nehirler ve pınarlar gibi diğer her şey onun çeşitli vücut parçalarından geldi. Cipactli’nin ruhunu rahatlatmak için Lordlar ona insan kalbi ve kanı vaat ettiler.
Bir inanışa göre Aztek toplumunun denge ve refahını sağlayan tanrılar, kurban edilen kan ve etle besleniyordu. Tanrılar doğrudan yemek yiyebilsin diye tanrı heykellerinin üzerine et veya kan döküldü. Tanrıları “besleme”nin en ilginç ritüeli, güneş tanrısı Tezcatlipoca’nın her sabah güneşi kaldırma gücüne sahip olması için yapılan törenlerdi.
İnsan kurban etme ritüelinde, kurban edilen insanlar genellikle esir savaşçılar arasından seçilirdi. Aztekler bile bazen kurban edilecek insanları bulmak için savaştı. En cesur ya da en güzel kurban için en iyi adaylar olarak görülüyordu ve lordları memnun etme olasılıkları daha yüksekti.
Kutsal dağlarda düzenlenen törenlerde, özellikle yağmur hahamı Tlaloc’u onurlandırmak için çocuklar da kurban edildi. Hatta çocuk kurbanların gözyaşlarının yağmuru dindireceğine inanılıyordu. Köleler, kurbanların seçildiği başka bir sosyal gruptu. Hükümdarlarına ölümde eşlik ettikleri düşünülüyordu.
En onurlu kurbanlar arasında tanrı gibi davrananlar vardı. Özel olarak seçilmiş bireyler, kurban edilmeden önce mantıklı bir tanrı gibi giyinirdi. Bu ritüelde, bir tanrı taklitçisi söz konusu olduğunda, kurbana kurbandan bir yıl önce kraliyet ailesi gibi davranılırdı.
Rahipler tarafından eğitilen, hanımlarla çevrili, danslar ve çiçeklerle onurlandırılan kurban, yaratıcısıyla tanıştığı son ana kadar Tanrı’nın yeryüzündeki tezahürüydü.
İnsan kurban etme ritüeli, Tenochtitlan, Texcoco ve Tlacopan gibi büyük piramitlerin tepesindeki özel olarak adanmış tapınaklarda gerçekleştirildi.
Bu eylem genellikle kurbanı özel bir taş üzerine gererek, göğsünü keserek ve obsidyen veya çakmaktaşı bir bıçak kullanarak kalbi çıkararak yapılırdı. Kalp daha sonra taş bir kaba yerleştirilir ve kurban edilen tanrıya bir adak olarak yakılır. Alternatif olarak, kurbanın kafası kesildi veya parçalandı.
Kurban kesme eyleminin ardından kurbanların başları raflarda sergilendi. Tasvirleri, özellikle Tenochtitlán’da taş mimari dekorasyonda hayatta kaldı. Kurbanların eti ara sıra kurban ritüelini yöneten rahipler, seçkinler veya kurbanları yakalayan savaşçılar tarafından da yenirdi.
Bugün, 15. yüzyıl orta Meksika’sındaki kurban sayısının yılda 250.000 kadar yüksek olduğu tahmin ediliyor. Mezoamerikan kültürel gelenekleri, 16. yüzyılda İspanyol fethi ile sona erdi. Sonraki yüzyıllarda, Mezoamerikan yerli halkları yavaş yavaş İspanyol sömürge yönetimine tabi tutuldu.
Bugün bölgedeki yerel halk kültürel geleneklerini sürdürmekte ve hala kendi dillerini konuşmaktadır. Arkeologlar ise bölgede yaptıkları kazılarda eski uygarlıklar döneminde kurban kesilen ve kalpleri yerinden sökülmüş insan cesetlerini bulmaya devam ediyor.
